Μαρία Πρωτόπαππα | "Το θέμα 'φύλο' με αφορά συνέχεια, ένας ηθοποιός όμως μπορεί να κάνει τα πάντα"

Άνθρωπος χαμηλών τόνων που διακρίνεται από ευγένεια, η χαρισματική ηθοποιός και σκηνοθέτρια Μαρία Πρωτόπαππα, ανεβάζει φέτος "Το σπίτι της Μπερνάρντα Άλμπα" του Λόρκα στο Θέατρο Τέχνης Καρόλου Κουν (από 27/1), χαρίζοντας το ρόλο στον Χρήστο Στέργιογλου. Με αυτή την αφορμή η ηθοποιός που πρωταγωνιστεί στην επιτυχημένη τηλεοπτική σειρά "Σασμός” στο ρόλο της Μαρίνας Βρουλάκη, μιλά στο "α” σε μια συνέντευξη εφ όλης της ύλης για το χώρο του θεάτρου αλλά και τη συμμετοχή της στην ταινία της Εύας Νάθενα πάνω στη "Φόνισσα” του Αλέξανδρου Παπαδιαμάντη, που εντυπωσίασε στο Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης, αποσπώντας έξι συνολικά βραβεία, ανάμεσά τους αυτά του κοινού και των διεθνών κριτικών.

Υπάρχει κάποια μέθοδος που ακολουθείτε όταν σκηνοθετείτε;
Πάντα βασίζομαι στο πρωτότυπο κείμενο. Η βάση μου είναι η γλώσσα και το ενδιαφέρον μου, ειδικά τα τελευταία χρόνια, είναι η ετυμολογία των λέξεων. Στους κλασικούς συγγραφείς προσπαθώ να καταλάβω πώς από τη μία φράση περνούν στην άλλη για να ανακαλύψω το φιδάκι της σκέψης τους. Εφόσον η τέχνη μας είναι εκφραστική, δεν αρκεί μόνο να ειπωθούν τα πράγματα. Χρειάζεται να έχουν μέσα τους και κάποια δόνηση, κάτι σωματικό, ένα μυϊκό φαινόμενο. Έπειτα πηγαίνω στα ενδιάμεσα, σε αυτά δηλαδή που δεν είναι γραμμένα και υπονοούνται. Στη σιωπή, στα βλέμματα και στις δράσεις που υπάρχουν εκεί μέσα. Αυτό είναι το αλφάβητο που ακολουθώ. Η αλήθεια είναι ότι αυτό παίρνει πάρα πολύ χρόνο, και δεν δίνεται πια χρόνος για πρόβες και για έρευνα. Υπάρχει μια ένδεια στο θέατρο και στις παραγωγές, όχι ως προς τα σκηνικά ή τα ρούχα, αλλά στην έννοια του χρήματος που μεταφράζεται σε χρόνο, το οποίο δεν επιτρέπει την ομαδική δουλειά και την ώσμωση, τη ζύμωση και την απόκτηση κοινής γλώσσας. Χρειάζεται να έχεις χρήματα ή να χάσεις χρήματα για να κάνεις κάτι. Έχω την αίσθηση ότι, επειδή η κατάσταση έχει περάσει σε χέρια εμπορικά, προκειμένου το θέατρο να βγάλει τα έξοδά του, περνάμε από παραγωγή σε παραγωγή κυνηγώντας ένα χιτ και όχι μια γλώσσα. Επιπλέον, υπάρχουν πράγματα αξίας που πετιούνται πολύ εύκολα. Είναι κρίμα· είναι σπατάλη.

Τι συνέβη με το "Σπίτι της Μπερνάρντα Άλμπα";
Σε αυτή την περίπτωση πήρα μια πρωτότυπη και κατά λέξη μετάφραση που φτιάξαμε μαζί με την Ελένη Σπετσιώτη. Σε πολλά καίρια σημεία προσπαθούσα να καταλάβω τι πραγματικά λέγεται, για να φύγω από την ηθογραφία και τη φαινομενική ιστορία αυτής της οικογένειας, που αποτελείται μόνο από γυναίκες. Υπάρχουν ένας πατέρας εκλιπών, ένας υποψήφιος μνηστήρας που δεν εμφανίζεται ποτέ και αναφορές σε άνδρες οι οποίοι δεν πατάνε ποτέ στο εσωτερικό αυτής της οικίας, της κληρονομούμενης επίσης από πατέρα και παππού. Έχουμε ελάχιστες πληροφορίες για το τι έχει συμβεί στο παρελθόν τους. Τι κάνει λοιπόν ο Λόρκα; Μας δίνει στοιχεία για το πώς έχουν διαμορφωθεί και για ποιο λόγο, μέσα από τη στάση τους απέναντι σε πρόσωπα και καταστάσεις εκτός σπιτιού.

Τι είδατε στο πρόσωπο της Μπερνάρντα Άλμπα;
Είδα ότι το κεντρικό πρόσωπο δεν είναι απλώς μια μητέρα η οποία καταπιέζει τις κόρες της και τους επιβάλλει ένα οκταετές πένθος, γιατί αυτό είναι κάτι που το συνήθιζαν στην Ισπανία για τους θανάτους των ανδρών. Ο εγκλεισμός τους έχει να κάνει με το ότι δεν τους δίνει την ευκαιρία να βγουν έξω στη ζωή και να παντρευτούν, επειδή δεν υπάρχει κάποιος αντίστοιχός τους ταξικά. Δεν θέλει να χάσει η οικογένεια το κύρος της, αν και αυτό δεν έχει πια αντίκρισμα στην πραγματικότητα. Η Μπερνάρντα Άλμπα είναι η Ισπανία, και οι κόρες της εκπροσωπούν την πολύπαθη αυτή χώρα σε όλες της τις εκφάνσεις, γιατί είχε εκμεταλλευτεί τις αποικίες της. Αναφέρεται για παράδειγμα η Κούβα, που την έλεγαν μαργαριτάρι επειδή παρήγαγε ζάχαρη, και οι Ισπανοί πλούτιζαν από αυτήν την εκμετάλλευση. Ανάμεσα σε αυτές τις γενιές των γυναικών, ο συγγραφέας διατρέχει την ιστορία της Ισπανίας, με πολλές επιρροές από την ιστορία της Ευρώπης, διάφορες προσπάθειες εκδημοκρατισμού που τελικά κατέληξαν να φτάσουν σε πιο σκληρά καθεστώτα κ.ά. Είναι μια παραβολή, μια αλληγορία για την ιστορία των χωρών που πάνω στην αλλαγή του συστήματος βίωσαν τεράστιες αλλαγές σε ταξικό όσο και σε οικονομικό επίπεδο. Οι φεουδάρχες της Ισπανίας έπρεπε να παραδώσουν γη την οποία κρατούσαν ανεκμετάλλευτη, ενώ πολύς κόσμος πέθαινε από την πείνα. Ο Λόρκα μέσα από αυτή την ιστορία μετέφερε αυτό που θεωρούσε λάθος της χώρας του, η οποία προσπαθούσε να κρατήσει τα κεκτημένα της, μη προσαρμοζόμενη στα νέα δεδομένα. Αντίστοιχα η Μπερνάρντα Άλμπα παραμένει σε μια παλαιότερη ιδεολογία συντήρησης του συστήματος το οποίο της παραδόθηκε, θυσιάζοντας τα παιδιά της και την ελευθερία τους και απαγορεύοντάς τους να γεννήσουν κατά μία έννοια, να φέρουν το νέο αίμα. Ταυτόχρονα το έργο μιλάει για τη γυναίκα αλλά και για οποιονδήποτε καταπιεσμένο. Μιλάει για την πείνα, τη φτώχεια και την υποκρισία της καθολικής εκκλησίας, που έπραττε τα αντίθετα απ’ όσα κήρυττε σε σχέση με την αδελφοσύνη και τη φιλευσπλαχνία του Χριστού. Ο Λόρκα μάς δείχνει ότι κάθε τάξη –ακόμα και η υπηρέτρια προς την κατώτερή της, που είναι η ζητιάνα– αρνείται τη φιλευσπλαχνία και την αλληλεγγύη, όπως κάνουν οι πιο πάνω σ’ εκείνη. Κά-νει, λοιπόν, αυτή την κοινωνική, πολιτική, υπαρξιακή κριτική, ενώ ταυτόχρονα πλησιάζει την ανθρώπινη ύπαρξη, όχι απλώς με κατανόηση, αλλά με έναν πόνο, με αγάπη και ενδιαφέρον, χωρίς να καταγγέλλει. Και το κάνει αυτό με μια υψηλή ποίηση.

Θα λέγατε ότι η παράστασή σας φωτίζει περισσότερο τις πολιτικές πτυχές του έργου, στις οποίες βέβαια υπάρχει και το φεμινιστικό στοιχείο;
Το γυναικείο ζήτημα είναι μέσα στο έργο από τη γέννησή του. Ο Λόρκα διαλέγει γυναίκες που δεν είχαν φωνή, δεν είχαν την ελευθερία να επιλέξουν και ζούσαν στερημένες από άντρες γιατί αυτοί έλειπαν σχεδόν πάντα σε πολέμους. Μιλάω γι’ αυτή την ερήμωση και τη μοναξιά, την έλλειψη ευκαιρίας να εκμεταλλευτούν τη δυναμική τους. Αναφέρεται επίσης στη μητρότητα και στην απουσία στήριξης από την οποία υπέφεραν και υποφέρουν οι γυναίκες και τα παιδιά τους. Με αυτή την έννοια δεν ξέρω κατά πόσο είναι φεμινιστικό έργο. Είναι πολιτικό έργο, αλλά όχι κομματικό. Ο συγγραφέας ήταν ανθρωπιστής. Δεν δεχόταν να μπει σε κόμματα, να εκπροσωπήσει τέτοιου είδους ιδεολογίες.

"Εγώ πάντα θα είμαι στο πλευρό αυτών που δεν έχουν τίποτα και στους οποίους δεν επιτρέπεται καν να απολαύσουν ειρηνικά το τίποτα που έχουν". Αυτή η φράση του Λόρκα και ο τρόπος σκέψης του λείπει από τη σημερινή εποχή ή υπάρχει ακόμα κάπου;
Ναι, πιστεύω ότι υπάρχουν ακόμα άνθρωποι που πονάνε τους άλλους. Δεν είναι εφικτό όμως αξίες όπως ο ανθρωπισμός να μην καπηλευτούν από συμφέροντα και σημαίες.

Διαβάστε περισσότερα στο athinorama.gr

Οι πιο πρόσφατες Ειδήσεις

Διαβάστε πρώτοι τις Ειδήσεις για τάσεις και νέα στη Μόδα, Celebrity και Gossip News στο missbloom.gr