Νιώθεις ότι η δουλειά σου έχει γίνει ένας καθημερινός μαραθώνιος και εσύ τρέχεις να τα προλάβεις όλα; Αισθάνεσαι του παλμούς σου να ανεβαίνουν και τη διάθεσή σου να επηρεάζεται όταν φθάνεις στο γραφείο; Κάποιες φορές δεν έχεις όρεξη και διάθεση, ούτε να χαιρετήσεις τους συναδέλφους σου; Τότε το εργασιακό άγχος σού έχει "χτυπήσει” την πόρτα και εσύ πρέπει να αναζητήσεις έναν οδηγό επιβίωσης για να σώσεις την ψυχική σου υγεία.
Η αλήθεια είναι ότι το άγχος στη δουλειά είναι πλέον κομμάτι της καθημερινότητας για πολλούς από εμάς. Ανάμεσα σε deadlines, meetings και ατελείωτες to-do λίστες, είναι εύκολο να νιώσεις πίεση, όμως υπάρχουν τρόποι να ανακτήσεις την ισορροπία σου. Όσο οι απαιτήσεις μεγαλώνουν, τόσο πιο σημαντικό γίνεται να βρίσκεις μικρές στιγμές ηρεμίας μέσα στη μέρα. Η κατανόηση του τι προκαλεί το άγχος και η εφαρμογή απλών, πρακτικών τεχνικών μπορεί να αλλάξει ουσιαστικά τον τρόπο που ζεις και δουλεύεις
Η ψυχολόγος Φωστηρία Αμανατίδου αποκαλύπτει ποια είναι τα σημάδια άγχους που εμφανίζονται στην καθημερινότητα, αλλά και τι μπορείς να κάνεις για να τα αντιμετωπίσεις με περισσότερη ψυχραιμία και φροντίδα για τον εαυτό σου.
Όπως αναφέρει η ψυχολόγος, πολλοί εργαζόμενοι βιώνουν έντονο εργασιακό άγχος, το οποίο εκδηλώνεται σε σωματικό, γνωστικό και συναισθηματικό επίπεδο.
Τα συμπτώματα του άγχους στην εργασία
Πιο συγκεκριμένα, σε σωματικό επίπεδο υπάρχουν τα εξής συμπτώματα:
- δυσφορία
- θολή όραση
- ταχυπαλμίες
- ιδρώτας
- πονοκέφαλος
- ξηροστομία
- κόμπος στον λαιμό
- ζάλη
- πλάκωμα στο στήθος
- κόμπος στο στομάχι
- τρέμουλο
- τάση λιποθυμίας
Σε γνωστικό επίπεδο επικρατούν οι εξής σκέψεις:
- Δεν θα τα καταφέρω.
- Δεν είμαι ικανός/ή να ανταποκριθώ στις απαιτήσεις της εργασίας.
- Είμαι ανεπαρκής.
- Δεν προλαβαίνω να εκπληρώσω τον στόχο εργασίας αν δεν τα κάνω όλα τέλεια.
- Πρέπει να τακτοποιήσω κάθε εκρεμμότητα στην εντέλεια.
- Είμαι άχρηστος/η.
- Θα με απολύσουν αν κάνω κάποιο λάθος.
- Τα λάθη δεν επιτρέπονται.
- Ποτέ δεν θα μπορέσω να ανταποκριθώ στις απαιτήσεις της εργασίας μου, καθώς ο προϊστάμενος μου έκανε παρατήρηση.
Σε συναισθηματικό επίπεδο επικρατεί:
- η ανησυχία
- το άγχος
- η απογοήτευση
- ο θυμός
- ο φόβος
- η θλίψη
Το εργασιακό άγχος εντείνεται σημαντικά όταν το περιβάλλον εργασίας είναι τοξικό και χαρακτηρίζεται από καταχρηστικές συμπεριφορές. Σε τέτοιες περιπτώσεις, οι εργαζόμενοι μπορεί να βιώνουν λεκτική ή ψυχολογική βία από προϊστάμενους, όπως φωνές, προσβολές, απαξίωση, απειλές ή υπερβολικές απαιτήσεις. Το άγχος επιδεινώνεται όταν παραβιάζεται το ωράριο εργασίας, όταν ανατίθενται υπερβολικά καθήκοντα με ανελαστικά χρονοδιαγράμματα ή όταν γίνονται σεξιστικά σχόλια και απαιτήσεις που ξεπερνούν τα επαγγελματικά όρια. Η αναγνώριση αυτών των συμπεριφορών είναι απαραίτητη για την προστασία της ψυχικής υγείας στον χώρο εργασίας.
Διαχείριση του άγχους εργασίας
Για να αντιμετωπίσει κανείς αποτελεσματικά το εργασιακό άγχος, είναι σημαντικό να εστιάσει στη γνωστική αναδόμηση των διαστρεβλωμένων σκέψεων που ενισχύουν την πίεση. Παραδείγματα τέτοιων σκέψεων περιλαμβάνουν την πρόβλεψη αρνητικών σεναρίων για το μέλλον, την καταστροφολογία, τη χρήση απόλυτων εκφράσεων όπως "πρέπει”, καθώς και την υποτίμηση των προσωπικών ικανοτήτων. Η διαχείριση του άγχους στην εργασία απαιτεί την αναγνώριση αυτών των σκέψεων και την αντικατάστασή τους με πιο ρεαλιστικές και υποστηρικτικές ερμηνείες, βασισμένες στην εμπειρία και στα πραγματικά δεδομένα. Μέσα από αυτή τη διαδικασία, ο εργαζόμενος μπορεί να ενισχύσει την ψυχική του ανθεκτικότητα και να βελτιώσει την ψυχική του υγεία στον χώρο εργασίας.
Η αποτελεσματική διαχείριση του άγχους στον χώρο εργασίας περιλαμβάνει και την ορθή διαχείριση του χρόνου. Η προτεραιοποίηση των καθηκόντων, η κατάτμηση εργασιών σε μικρότερα βήματα και η δυνατότητα ανάθεσης μπορούν να μειώσουν σημαντικά το εργασιακό στρες. Παράλληλα, είναι κρίσιμο ο εργαζόμενος να μπορεί να λειτουργεί διεκδικητικά, υπερασπίζοντας τα δικαιώματά του όταν αυτά παραβιάζονται. Αυτό μπορεί να επιτευχθεί με σαφή επικοινωνία: να εκφράζει τι σκέφτεται και πώς νιώθει, να αναδεικνύει τις επιπτώσεις της κατάστασης και να προτείνει εναλλακτικές λύσεις.
Σε περιπτώσεις όπου το εργασιακό περιβάλλον είναι τοξικό και προκαλεί σοβαρές επιπτώσεις στη σωματική και ψυχική υγεία, η αποχώρηση από τον συγκεκριμένο χώρο μπορεί να αποτελέσει μια λυτρωτική επιλογή. Είναι σημαντικό ο εργαζόμενος να δώσει στον εαυτό του τον απαραίτητο χώρο και χρόνο για να αξιολογήσει τις επιλογές του, λαμβάνοντας υπόψη τις προσωπικές του αξίες, τα πιθανά οφέλη και το κόστος κάθε απόφασης. Η αυτογνωσία και η ευθυγράμμιση με τον προσωπικό χάρτη αξιών αποτελούν βασικά εργαλεία για τη λήψη αποφάσεων που ενισχύουν την ψυχική ευεξία.
Συνοψίζοντας, η διαχείριση του άγχους στην εργασία απαιτεί συνειδητή φροντίδα του εαυτού και εφαρμογή πρακτικών στρατηγικών, όπως αυτές που αναλύθηκαν παραπάνω. Μέσα από την αναγνώριση των προσωπικών αναγκών, την ενίσχυση της ψυχικής ανθεκτικότητας και τη λήψη αποφάσεων που ευθυγραμμίζονται με τις αξίες μας, μπορούμε να δημιουργήσουμε ένα πιο ισορροπημένο και υγιές εργασιακό περιβάλλον. Η ψυχική υγεία στον χώρο εργασίας δεν είναι πολυτέλεια, αλλά προϋπόθεση για ευημερία και επαγγελματική ανάπτυξη.
Φωστηρία Αμανατίδου
Ψυχολόγος, Ειδικός στη Γνωστική-Συμπεριφορική Θεραπεία-NLP Master Coach